Ayasofya'nın dijital ikizi çıkarıldı, yıkılırsa yeniden yapılabilecek
Dünyanın en önemli eserleri arasında yer alan Ayasofya Camii'nin Bütüncül Planı tamamlandı. Ayasofya, olası bir depremde yıkılırsa bile orijinal haliyle yeniden yapılabilecek.
537 yılından beri ayakta olan ve 1985 yılında ‘Dünya Kültür Mirası’ listesine alınan Ayasofya Camii’nin ‘Bütüncül Planı’ tamamlandı.
Dünyadaki en önemli tarihi ve mimari eserler içinde yer alan Ayasofya, hem Türk vatandaşlarının hem de turistlerin en çok ziyaret ettiği yerlerden biri. Ancak bu eşsiz eser ziyaretçi yoğunluğu ve iklim etkisiyle zaman içinde yıpranıyor.
1572’de Mimar Sinan tarafından restore edilen ve sağlamlaştırılan Ayasofya binası, 1847 yılında ise Sultan Abdülmecid döneminde İsviçreli Fossati kardeşler tarafından büyük bir bakım onarımdan geçmişti. Ayasofya’nın tarihindeki en kapsamlı üçüncü çalışma ise bugünlerde yürütülüyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 2022 yılında başlatılan ‘Ayasofya Bütüncül Projesi’ tamamlandı.
Proje kapsamında Ayasofya’nın neredeyse her santimetrekaresi tarandı. Yapının dijital bir ikizi çıkarıldı ve gelecek kuşaklara aktarılmak üzere arşivlendi.
Çalışmalar, oluşturulan bilim ve danışma kurulları ile birlikte yürütüldü. Elde edilen veri yığını ile Ayasofya’nın geleceği de garantiye alınmış oldu. Olası bir İstanbul depreminde Ayasofya tamamen yıkılsa bile, yeniden aynı şekilde inşa edilebilecek.
Yapılan çalışmaları Vakıflar Genel Müdürlüğü Sanat Eserleri ve Yapı İşleri Daire Başkanı Şengül Koncagül, TRT Haber’den Uğur Becerikli'ye anlattı. Koncagül, özetle şunları söyledi:
“Ayasofya Camii'nin bugüne kadar yapılmış projeleri tabii ki var ama Bütüncül Proje’den kastımız, yapının çevresindeki diğer yapılarda birlikte ilişkisi ve yapıdaki bütün elemanların tek tek çizilmiş projeleri. Hepsinin bir arada yer aldığı bir proje. Dijital, en son tarama teknikleri ile dijital ikizini oluşturduk. Yapıdaki herhangi bir bozulma veya olasi bir depremde, yangında, felakette hasar görmesi halinde birebir yapılmasını sağlayacak bir proje oluşturuldu.”
“Tezler ve araştırmalar da toplandı”
“Sadece yapıyla da bitmiyor. Ayasofya ile ilgili bugüne kadar yapılmış projeler, tezler, kitaplar da toplanarak bu Bütüncül Proje’nin veri tabanına eklendi. Bütün bunların bir arada olması bizim için, yapının evrensel değerini koruyarak gelecek nesillere aktarılması için çok önemli.”
“Ayasofya iyi olası bir İstanbul depreminde hasar alması durumunda, elimizdeki bu bütün bilgi belge ve veriler ışığında aslına uygun olarak yapılabilecektir. Bu çalışmanın amacı da zaten bunu sağlamaktır. Burada ulusal veri sistemi kullanıldı. Dijital ikizi şuan elimizde. Bu şekilde de gelecek kuşaklara aktarmış olacağız ve bir şey olduğu zaman da yapının her noktasına müdahale edebileceğiz.”